Ceny nośników energii są pod wpływem wielu czynników, które często manifestują się jako niejednoznaczne sytuacje, których interpretacja jest obarczona dużym błędem, ze względu na częsty brak doświadczenia w danym obszarze. W energetyce jest wiele sytuacji niejednoznacznych, na przykład, nie można zawsze precyzyjnie przewidzieć, jakie będą warunki pogodowe i jak wpłyną na produkcję energii odnawialnej. Czy lepsza będzie wietrzna, aczkolwiek pochmurna pogoda, czy może słoneczne, upalne lato? Ponadto, globalne kryzysy mogą wywołać nieoczekiwane wahania cen surowców energetycznych. Obserwując ceny paliw i energii od czasu pandemii COVID-19, a następnie wojny w Ukrainie, można odnieść wrażenie, że nie ma określonych wzorców i matryc wpływu różnych czynników ich kształtowanie się. Na to wszystko nakładają się bodźce w postaci między innymi polityki rządowej, dostępności surowców w danym momencie, popytu i podaży na rynku międzynarodowym, czy innowacji technologicznych. Tak jest - złożoność potęguje niejednoznaczność.

Wyzwania pojawiają się również w kontekście zrównoważonej energetyki i ochrony środowiska. W miarę jak rosną obawy dotyczące zmian klimatu, rządy mogą wprowadzać bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące emisji gazów cieplarnianych. I to się dzieje: pakiet Fit for 55, mechanizm CBAM, rozszerzenie systemu EU ETS, czy też dyrektywa CSRD wraz z całym raportowaniem ESG.

Jeśli nie wiemy, czy obrana droga będzie najwłaściwsza, trzeba rozpoznać alternatywy i być na tyle zwinnym, by móc zmienić ścieżkę. W przypadku źródeł energii odpowiedzią może być ich dywersyfikacja.

Załóżmy przedsiębiorstwo zlokalizowane w Polsce, specjalizujące się w produkcji komponentów elektronicznych i elektrycznych, ELEKTREX Sp. z o.o. Przez lata firma była uzależniona od tradycyjnych źródeł energii, takich jak energia elektryczna dostarczana przez lokalną elektrociepłownię. Jednak niejednoznaczność w sektorze energetycznym oraz wzrost kosztów energii sprawiły, że "ELEKTREX" postanowił podjąć działania mające na celu zdywersyfikowanie źródeł energii i zwiększenie niezależności energetycznej. W wykonanym, obowiązkowym audycie energetycznym przedsiębiorstwa, pomimo jego prostej budowy nastawionej tylko na spełnienie obowiązku, zespół ds. energii znalazł informacje o systemie zarządzania energią opartym o wymagania ISO 50001 i korzyściach, jakie może przynieść.

Pierwszym krokiem było zebranie szczegółowych danych dotyczących zużycia energii elektrycznej oraz innych rodzajów energii w zakładzie. Okazało się, że mają ich całkiem sporo. Dane te obejmowały okres co najmniej 3 lat wstecz, aby umożliwić analizę trendów i sezonowych zmian. Dodatkowo firma zgromadziła dane dotyczące kosztów energii, cen surowców energetycznych i emisji gazów cieplarnianych. Zebrane dane były następnie kategoryzowane i segmentowane w celu bardziej szczegółowej analizy. Oznaczało to podział danych na różne kategorie, takie jak zużycie energii w poszczególnych obszarach zakładu, koszty związane z różnymi rodzajami energii i ich konwersją, oraz zużycie energii w różnych porach dnia czy roku. Dane były poddawane analizie w celu zidentyfikowania istniejących trendów i fluktuacji. Było to istotne, aby zrozumieć, jakie czynniki wpływały na zużycie energii i koszty w przeszłości oraz jakie zmiany w czasie były obserwowane.

Analiza danych pomogła zidentyfikować obszary, w których można było oszczędzić energię. Znalazły się wśród nich zarówno obszary, w których zużycie było szczególnie wysokie, jak i obszary, w których występowały duże fluktuacje kosztów. To zaowocowało myślą o zainteresowaniu się własnymi odnawialnymi źródłami energii. W kolejnym kroku firma przeprowadziła szczegółową ocenę potencjału wykorzystania OZE, takich jak energia słoneczna lub wiatrowa, na terenie swojego zakładu. To obejmowało analizę dostępnej przestrzeni, inwestycji niezbędnych do wdrożenia OZE oraz prognozy oszczędności i korzyści ekologicznych.

Na podstawie zebranych danych firma przeprowadziła symulacje różnych scenariuszy dywersyfikacji źródeł energii. Symulacje te uwzględniały koszty inwestycji, oszczędności energii, zwrot z inwestycji oraz wpływ na środowisko. Ważnym elementem było skorzystanie z ekspertyz zewnętrznych oraz konsultacji specjalistów z dziedziny energii i OZE, aby upewnić się, że analiza danych była kompleksowa i rzetelna. Na podstawie wyników analizy danych firma "ELEKTRAX" był w stanie podjąć dobrze uzasadnioną decyzję o dywersyfikacji źródeł energii poprzez inwestycje w odnawialne źródła energii, takie jak instalacje fotowoltaiczne i systemy magazynowania energii. Ta decyzja przyczyniła się nie tylko do poprawy efektywności energetycznej zakładu, ale także do zwiększenia jego niezależności od tradycyjnych źródeł energii i zmniejszenia wpływu na środowisko naturalne.

Spółka zyskała 2 istotne narzędzia, warunkujące jej „zwinność”:

1. Wypracowane metody zbierania, selekcji i analizy danych. Dzięki zdolności do szybkiej analizy danych i oceny różnych scenariuszy firma może podejmować decyzje adaptacyjne w odpowiedzi na te zmiany.
2. Własne, niezależne źródła i magazyny energii. Firma wykazała się zdolnością do dostosowania swojego modelu biznesowego, zmniejszając ryzyko fluktuacji na rynku energii. Decyzja o inwestycji w OZE uwzględniała równoważenie różnych wpływów, takich jak korzyści ekologiczne, ekonomiczne i strategiczne. Z kolei zaawansowany system magazynowania energii, umożliwiający gromadzenie nadwyżek energii elektrycznej wyprodukowanej przez panele fotowoltaiczne, zapewnia dostęp do energii nawet w przypadku awarii dostaw z sieci publicznej.

Oczywiście, przed podjęciem szeregu decyzji, firma musiała zrozumieć, że może jej brakować doświadczenia w poszczególnych obszarach. Jednak zwinność polegała na gotowości do nauki i eksperymentowania, aby osiągnąć cel (sukces) nakreślony już na początku tej drogi.