Bez względu na rodzaj prowadzonej działalności, konieczne jest zapewnienie dostępu do energii elektrycznej oraz innych nośników energii w zależności od potrzeb firmy. Wymagania prawne oraz dostępne oferty sprzedawców i dystrybutorów energii zapewniają stosunkowo proste kroki do wprowadzenia satysfakcjonujących rozwiązań. Ostatnie lata pokazały jednak, że nawet najlepsze rozwiązania i warunki dostaw mogą przestać być atrakcyjne.
Systematycznych wzrost kosztów zakupu, kosztów dystrybucji, dostępność wybranych nośników energii wymaga systematycznego analizowania możliwości i wprowadzania zmian. Równocześnie stale zmieniają się dostępne możliwości techniczne związane z pozyskiwaniem energii (wykorzystanie energii z procesów, energia odnawialna) oraz rozwiązania dotyczące monitorowania zużycia energii i efektywnego jej wykorzystania.
O tym, gdzie szukać potencjalnych możliwości poprawienia efektywności energetycznej przeczytaj w artykule „Efektywność energetyczna bez tajemnic”
Decyzja o wprowadzeniu zmian oraz wybór najlepszego rozwiązania wymaga przeanalizowania dostępnych i możliwych technicznie możliwości oraz oszacowania kosztów i zysków. Można taką analizę przeprowadzić z udziałem pracowników firmy, skorzystać z doradców zewnętrznych lub wypracować rozwiązanie hybrydowe. Bez względu na wybrane rozwiązanie konieczne jest zapewnienie kompetentnego zespołu który będzie zajmował się poprawą efektywności energetycznej. Zacząć można od podstawowej wiedzy uzyskanej podczas szkoleń e-lerningowych.
Efektywność energetyczna i koszty związane z korzystaniem z energii to jeszcze nie wszystko. Zachodzące w dzisiejszym świecie zmiany wymagają również analizowania ryzyka związanego z dostępnością nośników energii, ograniczeniami związanymi z ich stosowaniem lub wymaganiami ekologicznymi. Nie bez znaczenia jest również wizerunek firmy uwzględniający zasady zrównoważonego rozwoju.
Wykorzystując podejście zawarte w normie EN ISO 50001 warto rozważyć:
Te pytania nie wyczerpują wszystkich możliwości, zależnie od prowadzonej działalności będą pojawiały się dodatkowe zagadnienia, takie jak uwarunkowania wewnętrzne, zasady konserwacji i przeglądów urządzeń, specyficzne wymagania dla produkcji lub usług. Spojrzenie na energię przez pryzmat ryzyka biznesowego jest ważne, bo mimo dużego znaczenia dla funkcjonowania firmy ryzyko związane z dostępnością energii bardzo rzadko jest analizowane. Planując rozbudowę lub modernizację w firmie przeważnie ograniczamy się do zapewnienia niezbędnych dostaw energii, aktualizowane są istniejące umowy z dostawcami, czasem analizowane są alternatywne źródła energii. Do bardziej szczegółowej analizy ryzyka przekonuje dopiero poważna awaria powodująca długa przerwę w dostawie energii lub zdarzenie wymagające znaczących inwestycji.
Audyty energetyczne są wsparciem dla tych, którzy chcą sprawdzić możliwości poprawy efektywności energetycznej w firmie. Zgodnie z Ustawą z dnia 20 maja 2016 o efektywności energetycznej każde przedsiębiorstwo nie będące mikro, małym ani średnim ma obowiązek raz na 4 lata wykonać audyt energetyczny. Pozostałe rodzaje przedsiębiorstw też są zachęcane do korzystania, w miarę potrzeb i możliwości, do wykorzystania audytu energetycznego jako wsparcia do planowania inwestycji. Jednak w dalszym ciągu wiele jest form, które obowiązek ten traktują wyłącznie jako konieczność spełnienia wymagania prawnego, nie szukając w nim możliwości rozwoju. Jeśli po sporządzeniu auditu i przedstawieniu raportu wnioski przedstawione przez audytorów energetycznych trafiają do archiwum, trudno spodziewać się korzyści z przeprowadzenia audytu.
I wtedy konieczność sporządzenia go kolejny raz budzi frustrację – znów otrzymamy informacje, których nie wykorzystamy. Natomiast mimo braku jakichkolwiek działań odniesionych do wyników audytu energetycznego, kolejne opracowanie może wskazywać inne rozwiązania. Będzie uwzględniać zaktualizowane dane, nowe możliwości techniczne oraz zmiany dotyczące sprawności urządzeń. Wykonanie audytu energetycznego, który będzie użyteczny dla firmy wymaga świadomego przygotowania się do jego realizacji i czynnej współpracy z audytorami energetycznymi.
Wsparciem do dalszych kroków pozwalających na wykorzystanie wyników audytu energetycznego jest wdrożenie wymagań ISO 50001. Podkreślić należy, że podstawowym celem w tym przypadku nie jest uzyskanie certyfikatu. Norma została opracowana, aby wspierać firmy w systematycznej poprawie wyników energetycznych, czyli tych które związane są z wykorzystaniem energii. Jeśli w sposób logiczny i uwzględniający specyfikę firmy zastosowane zostaną zawarte w niej wymagania, systematycznie wprowadzane będą zasady efektywnego korzystania z energii i poprawa świadomości w tym zakresie.
Powiązanie z cyklicznym podejściem opartym na PDCA zapewnia stałe eliminowanie błędów i nieefektywnych działań oraz wyciąganie wniosków z już zakończonych projektów. Ponadto wszelkie zalecenia zawarte np. w audycie energetycznym są rozpatrywane z uwzględnieniem niezbędnych zmian organizacyjnych oraz kompetencyjnych. W efekcie w inwestycje i modernizacje są włączone wszystkie obszary firmy, które będą z planowanych zmian korzystać lub muszą do nich dostosować swoje działania.
Nie ma jednej złotej recepty na perfekcyjne zarządzania energią w firmie. Jednak kilka kwestii które warto zawsze mieć na uwadze i wykorzystywać w codziennym podejmowaniu decyzji:
Podane propozycje nie wyczerpują tematu, są jedynie podpowiedzią jak zacząć kompleksowo zarządzać efektywnością energetyczną. Wiąże się to z planowaniem działań w oparciu o uzyskiwane wyniki i poznane możliwości, a nie tylko bieżącym korzystaniem z dostępnych źródeł energii.
